ისტორია

როცა იბადები, შენ არ წყვეტ , სად ან როდის მოევლინო დედამიწას.                         მე საქართველოში დავიბადე, შემოდგომას, როცა დედამიწა ოქროსფრად ბრდღვინავს, როცა მარჯნისფერი ქარვისფერს ერევა.                 ჩემი დაბადების თვე, სექტემბერი, რომ მიიწურა. ძველებურად სამხრეთისკენ იბრუნა მზემ პირი. შემოდგომამ კი , ცივი ცახცახით მოყვითალო ფოთლები მიწაზე დაყარა. ერთი შეხედვით ჩვეულებრივი ოქტომბერი იყო, წინა ოქტომბრისგან არაფრით განსხვავებული.  დღემ იკლო, ღამე კი უსაშველოდ დაგრძელდა. ფრინველები მიეშურებოდნენ თბილი ქვეყნებისკენ, გაურბოდნენ ფერმილეულ შემოდგომას. იყო უსასრულო წვიმები და უფრო ხშირად , ერთი ამინდი სცვლიდა მეორეს.  უამინდობისგან დაღლილს , ბაბუაჩემის მხიარული საუბარი მომენატრა. გამთენიისას, გავუდექი სოფლის გზას და რამდენიმე საათში მივადექი კიდეც მის სახლს. ირგვლის სიმშვიდე სუფევდა , ფერადი სამოსი ეცვათ ხეებს. ეზოში მდგარი ბებერი ჭადარი, ერთიანად ანთებულიყო, მის გამხმარ ფესვებზე ეტეოდა ჭრელჭრულა ფოთოლთა დასი. შემვდიოდი ეზოში და მინდორზე ნოხებად დაგებულ ფოთლებს ვადგამდი ფეხებს. ამოტივტივდნენ მოგინებები, ბებია გამახსენდა, დაღლილი, ცოცხითა და ფრაზით ” ნეტა როდის გახდის ქარი საბოლოოდ შემოდგომას ძონძებს?!” ამასობაში კარის ზღურბლს მივადექი, ფრთხილად დავაკაკუნე და აკანკალებული ხმით შევსძახე ბაბუ, ბაბუ. ცოტახანში ოთახიდან ფეხის ხმა შემომესმა. ღია კარში იდგა ბაბუაჩემი, თეთრი, გრძელი წვერითა და უკიდეგანოდ ღრმა თვალებით.მრავლისმეტყველი მზერა ჰქონდა მუდამ, ახლა კი გაოცება ამოვიკითხე, არ მელოდა. მისი დანახვისას მივხვდი, რომ ძალიან მომნატრებია. ელვის სისწრაფით მივეხუტე, საპასუხოდ ვიგრძენი როგორ მომხვია მკლავები. თმაზე მომეფერა და შუბლზე მეამბორა, ისე როგორც ბავშვობაში. ბაბუაჩემი, სიცოცხლის ყველაზე ტკბილი ნექტარი, ყოველ წელს უფრო ტკბებოდა და თბებოდა. სასაუბროდ რომ დავსხედით , შევამჩნიე , თითქოს იერსახე შეცვლოდა, თვალებში სევდა დასთამაშებდა. კიდევ უფრო გახშირვოდა თმაში ჭაღარა, თვალების უპეებზე ნაოჭებს დაითვლიდი.    მისი დაკოჟრილი ხელები ცახცახებდნენ და ვხვდებოდი  ბაბუაჩემი  ის აღარ იყო, ვინც უწინ. სახლიც სხვანაირი მეჩვენა, მხოლოდ შემოდგომა იყო ძველებურად ყვითელი. საუბრით გული რომ ვიჯერეთ, დასაძინებლად წავედით.ბაბუჩემის სახლი იყო, ერთადერთი ადგილი, სადაც ძილი მიყვარდა. რიჟრაჟზე , მისმა ფრთხილმა, მოზომილმა ფეხის ხმამ გამაღვიძა. როგორც კი გავახილე თვალები ზეზე წამოვდექი და ტანთ ჩავიცვი. მისაღებ ოთახში, რომ გავედი ხმელი შეშა იწვოდა ბუხარში და გათბობასთან ერთად, ნათელს ჰფენდა ოთახის ბნელ კუთხეებს. მაგიდაზე საშემოდგომო ხილი ელაგა, ბაბუაჩემი საჭმელს ამზადებდა ჩემთვის, ძალიან ლამაზი დილა იყო. ვხედავდი, როგორ დაეღალა ბაბუაჩემი მარტოობას და არ მსურდა მისგან წასვლა. მთელი შემოდგომა მასთან გავატარე. ოქტომბერმაც ჩაიარა და დადგა ცივი ნოემბერი. შეშის მოსატანად ტყეში წასულს, საოცარი სურათი დამხვდა, ტყე გაძარცვულიყო და ვინ იცის ნოემბრის ცელქი ქარი, საით მიაქანებდა ხმელ ფოთლებს. არადა ოქროსფერი დღეები ქმნიდნენ ილუზიას, რომ არასოდეს დადგებოდა ზამთარი, განა რას უნდა შეეცვალა შემოდგომის ყვითელი სახე? თუმცა დაითრთვილა მთები. ჟინჟლავდა და სუსხი ძველებურად ატანდა ძვლებში. მთის წვერიდან წვებოდა ნისლი. თუთის ფოთლებს კი, ძარღვებში სისხლი ეყინებოდათ. შინ დაბრუნებისას შევამჩნიე, როგორ ამოხეთქა იისფერმა კვამლმა საკვამურიდან და ჩამუქებულ ღრუბლებს შეუერთდა. ჰაერში ნესტისა და ფოთლების სუნი ტრიალებდა. დადგა დღე, რომლის დადგომასაც არ ვჩქარობდი. ქალაქს ვბრუნდებოდი. საოცარი იყო, ის ღამე სოფლად . შევამჩნიე, რომ ბებერ ჭადარს ფოთლები შეხმობია, გაუხდია ჭრელი სამოსი. შემოდგომის მშვიდ, მთვარიან ღამეს, ხმელი ფოთლის ხიდან მოწყვეტის, დაბლა დაცემის ხმაც ისმოდა. ისმოდა , როგორ ყეფდა ძილგატეხილი ძაღლი ჩახლეჩამდე და ნოემბრის ცივი, სუსხიანი ქარი არხევდა ხეზე გარჩენილ უკანასკნელ ფოთოლს. დილით დავტოვე ბაბუაჩემი. რამდენიმე დღეში , ნოემბრის მიწურულს ბაბუაჩემმა დამტოვა სამუდამოდ. ახლა ნოემბრის ოცდაათია. მთვარე, რომელიც ქვეყანას ხედავს, დედამიწაზე დაშიშვლებულ ხეთა ჩრდილებს სახავს. ხედავს, რომრომ სველ ბილიკზე ფოთლები პირქვე ყრია, რომ ყველა სკამი სველია ბაღში. თითქოს არავის ელის. ბალახი, რომელიც აღარ სუნთქავს ყვითელ ფოთლებში იმარხება.   მაინც გახდის ქარი შემოდგომას ძონძებს და ტოტზე გარჩენილი უკანასკნელი ფოთოლიც მოწყდება, მის აგილს კი სიცოცხლისფერი ფოთოლი დაიკავებს! 

I. ყვითელი

-ხვალისთვის გვირგვინს არ ვიყიდით.

-რატომ?

-ჩვენით ავაწყობთ.

ფანჯრიდან გავიხედე, გარეთ მოკუნტული, გაყვითლებული ფოთლები ცვიოდა, ბაგა-ბაღისკენ არავინ მიემართებოდა და, არც არავინ მოემართებოდა იქიდან. ჩემი შავი, ოდნავ უხეში მატერიის ბერეტი დავიხურე და დედას წინ დავდექი, ყვითელი კაშნე ორმაგად მომხვია ყელზე და სულშეკრულმა, იმის იმედით, რომ დედაჩემი კმაყოფილი იყო, გარეთ გავაბიჯე.

ღმერთო ჩემო, ამ კაშნეში ვერ ვსუნთქავ…

მანტოს ჯიბეებში ხელები ჩავიწყვე, თუმცა მივხვდი, რომ სუსხს უმოძრაოდ ვერ გავუმკლავდებოდი. ირგვლივ უამრავი შეყვითლებული ხე იდგა, რამდენიმე ნაბიჯი გადავდგით და ერთ-ერთ მათგანთან მივედით. ჯერ კიდევ ფერადი ფოთლების გროვას ვუყურებდი, როცა დედამ ხელისგულზე მოხდენილი, ბევრი ყვითლითა და სულ ცოტა ნარინჯისფრით შეფერილი ფოთოლი დამიდო.  ხელი ღეროში მოვკიდე და დავაბზრიალე… როგორც ხდება ხოლმე, თითის წვერებით დავიჭირე და დავაბზრიალე. კარგად შევხედე, დავაკვირდი და მეც ფოთლების ძებნა დავიწყე. დროდადრო დედას შევავლებდი ხოლმე თვალს, პატარა ღიმილი ეტყობოდა, ოდნავ შეჭმუხნილ წარბებზე მიზანდასახულობა იკითხებოდა. ახლაც, აიღო ფოთოლი და თვალები მოჭუტა, ნახევრამდე თითქმის სავსე პარკში ბოლო ფოთოლი ნაზად ჩადო და მომიბრუნდა. მე კი, რადგან ყველაზე ხასხასა ფოთლები უკვე შემეგროვებინა, კმაყოფილებით შევხედე. სახლში დავბრუნდით. ბებოს როგორც ჩანს, სავარძელში ჩასძინებოდა, სათვალის მოხსნა დავიწყებია, როცა იღვიძებს, აღარ ახსოვს რომ უკეთია და ძებნას იწყებს. ფეხაკრეფით მივედი მაგიდასთან და ფოთლების პარკი დავდე. ჩემი ყვითელი კაშნე, რომელიც უკვე მოშვებულიყო, მოვიხსენი და მოვემზადე.

რიგრიგობით ვიღებდი თითოეულს, გონებაში კი მათ ერთად, გვერდიგვერდ, ლამაზად მიწყობილს წარმოვიდგენდი. დედა კუბის ფორმის ყუთით გამოჩნდა. ეს ყუთი ხშირად მინახავს, ბებო ხშირად დაიდებდა ხოლმე მუხლებზე,სათვალეს გაისწორებდა და ყურადღებით ეძებდა მასში რაღაცებს. ახლა უკვე მეც მომინდა მისი შიგთავსის ნახვა; კარადის ყველაზე ზედა თაროს ადგილს არასოდებს ტოვებდა ეს ყუთი. მე ისევ ფოთლებს მივუბრუნდი. მაგიდაზე ახალი საგანიც შევამჩნიე, სადა და ჩვეულებრივი, შავი ნაჭრის, უღიმღამო აბადოკი. დედამ ყუთი გახსნა, ფერადი ძაფების გორგლები გამოჩნდა, ხელში ნემსი აპრიალდა და პირველი ფოთოლი აიღო, აბადოკს ნემსით უჩხვლიტა და დაამაგრა.  ამასობაში  ფოთლების მიმწოდებლის მოვალეობა ავიღე ჩემს თავზე, დროდადრო დედა თავზე მარგებდა ჯერ კიდევ დაუსრულებელ ნამუშევარს. მე კი ასეთიც უკვე მომწონდა, წარმოვიდგინე როგორ ვიშრიალებდი როცა გავიკეთებდი.

ბოლოს, როცა ბაღში თავზე რაღაც მეკეთა, მაშინაც განსაკუთრებული დღე იყო, თუმცა, ისე მოხდა, რომ წინა დღეს, სათამაშოების ოთახში, ჩემმა ტოლმა გოგონამ ლოყასთან  ფრჩხილები ჩამასო და მოგრძო იარა დამიტოვა.  იმ დღის სურათები მამამ გადამიღო, ფარფატა თეთრ კაბაში გამოწყობილს ვერცხლისფერი გვირგვინი მადგას წაბლისფერ, საგულდაგულოდ დახვეულ გრძელ კულულებზე.  ვცეკვავთ, ხელები მაღლა მაქვს აწვდილი და ლოყასთან კი ჯერ კიდევ ახალთახალი იარა ყვირის.

დედამ ყუთს თავსაფარი დაახურა, კარადის ყველაზე მაღალ თაროზე შემოდო.

-ხვალ რა გინდა რომ გეცვას?

როგორც ყოველთვის, ყველაფერი გამიხარდებოდა, მაგრამ კონკრეტული ვერაფერი მოვიფიქრე.

-შენ ამირჩიე რა, ოღონდ ისეთი იყოს, რომ გვირგვინს მოუხდეს.

 II. კომში კომში კომარა

მშვიდად მეძინა. დედას ჩემი საყვარელი პლედი დაეფარებინა, თვითონ კი რამდენიმე საათის წინ გასულიყო სახლიდან. რომ გავიღვიძე, ზურგთან მხოლოდ საბნის საგულდაგულოდ მოკეცილი ნაპირები დამხვდა. საწოლზე წამოვჯექი, მზად ვიყავი, კორიდორი როგორც ყოველთვის, ხმაურით და როგორც ბებო იტყოდა, „ბაქი-ბუქით“ გამერბინა.  ამჯერად, კორიდორში მხოლოდ ჩემი ფეხის ხმა ისმოდა, დედას და მამას დამრიგებლური ხმები არ გამიგია.  ბებო ჩემს გაღვიძებას ელოდა და ხელში გოგლიმოგლის ჭიქით დამხვდა.

სანამ გოგლიმოგლის გემოს გავიგებდი, მამას ისტორიებს გემრიელ გოგლიმოგლზე აღტაცებით ვისმენდი ხოლმე. ერთ დღესაც, ბებოს ვუთხარი, რომ ყოველ დილით გოგლიმოგლს შევჭამდი… წარმოდგენაც არ მქონდა, როგორ მზადდებოდა და რითი.  ახლა კი, უკვე მესამე წრეს ვარტყავთ მე და ბებო ზალის ოვალური ფორმის მაგიდას.

-გული, ბებო, მაინც შენი შესაჭმელია…

„მაინც ჩემი შესაჭმელი“ ადრე მხოლოდ მაწონი იყო, სულ ცოტა ხანია რაც მას გოგლიმოგლიც დაემატა. როგორც ყოველთვის, ამ ფრაზის შემდეგ, მაწვნისაც და გოგლიმოგლის ჭიქასაც ვაცარიელებდი. ბებომ ეს თეთრი ჭიქა მე მაჩუქა, გაფურჩქნული წითელი და თეთრი ყვავილები ახატია. თავისთვისაც იმავენაირი იყიდა…

და ჰო, ჩემს ბებოსაც გული ჰქვია. ის ერთადერთი მეორე გულია, რომელსაც ვიცნობ.  მასაც უყვარს კომში, ბეწვის ქუდები და ტყეში სეირნობა. ზოგჯერ მის ოთახში ვიძინებ. გულზე ზურგით მიმიხუტებს ხოლმე და ახალგაზრდობის ისტორიებს მიყვება.

ბებომ თავისი საყვარელი შავი, ბეწვის ქუდი დაიხურა, მონაცრისფრო მანტო ჩაიცვა და კარი დაკეტა. კიბეები ჩავიარეთ. დანამულ ყვითელ-ნარინჯისფერ ფოთლებს ტრასაზე სწრაფად მიმავალი მანქანები ჰაერში აგდებენ, რამდენიმე წამის შემდეგ ხმაურით ეცემიან და  ასახმაურებლად ახალ  მანქანას ელიან.ბაღში მოვედი.  წვიმის წვეთები შალის ნაქსოვ ნასკვებზე ბზინავდნენ.  კარში გასვლამდე თავისი ხელებით შუბლიდან თმა გადამიწია და ჩვენი სიმღერა წაიღიღინა,

– „კომში, კომში, კომარა! – მომეც დიდი ტომარა!“,

მეც გავუცინე და გავაგრძელე: „-ბებოს მივურბენინებ, ბებო არ მაწყენინებს. გამომიტანს ჩურჩხელას, ამოდენას, ამხელას!“.  თავისი ქუდი წვიმის წვეთებისგან დაბერტყა და გარეთ გავიდა.

სათამაშოების ოთახში, კუთხეში მიყუდებული მუყაოს სავსე ყუთიდან თოჯინა თავქვე გადმოკიდებულიყო, გრძელი, ყვითელი ნაწნავები იატაკამდე წვდებოდა.  ფერადი ბოულინგის კეგლები წყნარად მიყუდებულიყვნენ კუთხის პირს, ზოგიერთ მათგანს ონავარი პატარებისგან გვერდზე ჩაზნექილი ადგილი ეტყობოდა. სულ მინდოდა ხოლმე საგნებში გავლა შემძლებოდა, კეგლებში შემეღწია და შიგნიდან ის შეჭყლეტილი ადგილი ისევ უკან გამომეწია, ჩვეულ ფორმას დამებრუნებინა… მაგრამ არა უშავს, ასეც კარგად ვთამაშობთ ხოლმე.

გვერდით პატარა ბიჭუნამ სათამაშო ავტო მანქანას ბორბალი მოაძრო და  გააგორა. სწორ ხაზზე გაგორდა და მანაც სიხარულისგან პატარა ხელები შემოკრა.  მე ბზრიალა მიყვარს. ყავისფერია და პრიალა. რაც უფრო ძლიერად დაატრიალებ, მით მეტ ხანს ბზრიალებს. ბევრჯერ ვაბზრიალებ ხოლმე, სულ მინდა უფრო ძლიერად დავატრიალო და დიდ ხანს ვუყურო.

დღეს ზეიმი გვაქვს.

III. ჩვენ

ყავისფერი, ოდნავ მტვრიანი პიანინო  სცენის კუთხიდან ცენტრისკენ გადადგეს. ჩვენი დამლაგებელი, მუდამ თბილი ქალბატონი, უმალვე ნოტიო ტილოთი მიუახლოვდა მას. კლავიშები გადაწმინდა და არეული ნოტები ჰაერში გაიბნა.

სართულებიანი საწოლიდან ჩამოვხტი, კარიდან სწრაფი ნაბიჯით შემოსული დედა დავინახე. ჩამიხუტა. თბილი თვალებით კარგად მაკვირდება, ასე იცის, რომ ვკითხე, ასე იმიტომ იქცევა, უნებური წუხილი ან უსიამოვნება რომ არ  გამოეპაროს ხოლმე. ჩანთიდან კოხტად დაკეცილი კოსტიუმი ამოიღო და მაჩვენა. ჯერ ზედა, მერე ქვედა. ფერადია, სახელოები და შარვლის ტოტები ყვითლით მთავრდება, დანარჩენი კი, წითელშია.  ციცქნა ყვავილის ღეროს დეტალები მიუყვება მხრებთან და საყელოსთან… ზუსტად ისეთია, შემოდგომისნაირი, მე რომ მიყვარს.

მამა თავისი კამერით გამოჩნდა. ყველა სურათს მამა მიღებს და ამ სურათების ალბომებსაც თვითონ აკეთებს. ობიექტივს მიღმა ახალ-ახალ სახალისო მეტსახელებს მეძახის და ამიტომ, ყველა სურათში ვიცინი. მამას კამერა ხელში უჭირავს, ბებო კი გვერდით უდგას, დანამული ხელთათმანების გახდა დავიწყებია. დედამ თმა გადამიწია და ფოთლების გვირგვინი გამიკეთა. მამა უკვე ობიექტივში იჭყიტებოდა.

დარბაზში ოდნავ გრილოდა. ყველა ფერადები ვიყავით, ფერადი კომბინეზონებითა და კაბებით, ქუდებით, წითელი ჩოხებითა, ზოგიც მოხდენილად შემობლანდული ყაბალახებით. თვალებით ჩემს სამ ადამიანს ვეძებდი, გულდამშვიდებულმა ლექსი მოვყევი და ნაბიჯი უკან გადავდგი. ფარდა დაეშვა.

ახლა ოცი წლის ვარ, ლოყასთან იარა აღარც მეტყობა. იმ დღეს შემოდგომის დედოფალი ვიყავი.